सन् १९५४ मा अमिताभले पहिलोपटक नेपाल भ्रमण गरेका थिए । एक ब्लगमा अमिताभले नेपाल भौगोलिक रुपमा आफ्नो स्वप्नभूमि भएको बताएका छन् ।
उनी लेख्छन्, ‘म हुर्किने बेलाका सुरुवाती दिनहरुमा मेरा लागि नेपाल एउटा स्वप्नभूमि थियो । विदेशी भूमि भए पनि भारतसँग धेरै गुण मिल्ने एउटा देश । हामी बस्ने घरको अर्को छिमेकीको ढोकाजस्तै । नेपालसँग मेरो भावनात्मक सम्बन्ध थियो ।’
आफ्नो पहिलो नेपाल भ्रमणबारे सम्झिंदै अमिताभ ब्लगमा लेख्छन् :
हामी अझै इलाहाबादमा बसिरहेका थियौं र परिवारसँग पटना र गंगा नदीपारि मुजफ्फरपुरको स्टीमरमा यात्रा गरेका थियौं । बाबुजीले आफ्ना निकटतम समकालीन साहित्यकारहरूसँग भेट्ने इच्छा राख्नुभयो । त्यसपछि हामी पटना एयरपोर्टबाट नेपालको राजधानी काठमाडौसम्म उड्यौं । दोस्रो विश्वयुद्धको बेलाको दुई इन्जिन भएको डेकोटा एयरक्राफ्ट चढेर काठमाडौं पुग्यौं ।
यो विमानमा मेरो पहिलो अनुभव थियो र पक्कै पनि मेरो पहिलो विदेश भ्रमण थियो । उत्साह तुलना भन्दा बाहिर थियो । सन् १९५४ मा काठमाडौं विकासको क्रममा थियो । यो खाली, दुर्लभ र आधारभूत किसिमको थियो । बाबुजीका प्रिय मित्र भारतीय विदेश सेवाका महाराज किशेन रसगोत्रा त्यहाँ भारतीय दूतावासमा पहिलो सचिवको रूपमा खटिएका थिए । तत्कालीन राजदूत श्री भगवान सहाय, पुरानो समयका भारतीय निजामती सेवाका वरिष्ठ कर्मचारी थिए । उनी मेरा बाबुजीका प्रशंसक र मित्र पनि थिए ।’
काठमाडौं एयरपोर्टमा माटोको रनवे थियो । मलाई अझै पनि याद छ कि काठमाडौंको एक मात्र कालोपत्रे सडक भनेको भारतीय दूतावासदेखि राजदरबार, त्यसपछि राजा त्रिभुवन, त्यसपछि राजा महेन्द्रको उत्तराधिकारी र त्यसपछि दरबारमा भएको दुःखद् घटनासम्मको बाटो थियो । जब राजा महेन्द्रका उत्तराधिकारी, शासक थिए र उनको सम्पूर्ण परिवारलाई आफ्नै छोराले गोली हानेर मारे । शाही परिवार बाबुजीको कविताको प्रशंसक थियो र पछि मेरो पछिल्ला यात्राहरूमा हामीलाई सधैं दर्शन-भेट दिए ।
नेपाल भ्रमणका दुई पक्ष अझै पनि मेरो मानस्पटलमा छन् । चीनबाट ल्याइएका पिङपङ बलहरु जुन काठमाडौंमा उपलब्ध थिए । एक आयातित स्वादिष्टता, जसको बारेमा कुरा गर्न हाम्रो लागि अत्यावश्यक छ । बन्दगलामा लगाउन मिल्ने जोधपुरी ज्याकेटहरू, भारतको औपचारिक पोशाक, जुन मेरी आमाले हाम्रो लागि, मेरो भाइ र मेरो लागि बनाउनुभएको थियो ।
काठमाडौं भ्रमण भन्दा पहिले हामीलाई भनिएको थियो कि यो औपचारिक समारोहमध्ये एकमा लगाउने अवसर हुनेछ । उक्त समारोह नेपालका राजाका लागि भारतीय राजदूतको आतिथ्यता जहाँ अर्को कूटनीतिक नियोगले आयोजक राष्ट्रलाई कूटनीतिक ओहोदा प्रदान गरेको थियो । हामीले त्यो प्रतिष्ठित क्षणमा दर्शकको हिस्सा बन्न पाउनु ठूलो सम्मान थियो ।
नेपालमा मेरो अर्को स्मरण भनेको विभिन्न प्रतिष्ठित व्यक्तिहरू, राजनीतिज्ञहरू र प्रतिष्ठित व्यक्तिहरूको घरमा कविता गोष्ठीहरू हुने गर्थे । जेल विद्रोहको समयमा समय बिताएका कोही-कोहीले जेलमा रहँदा मेरो बुबाको कामले उनीहरूलाई कसरी प्रेरित गर्‍यो र उनीहरूसँग संगत राख्नुभयो भनेर प्रायः कुरा गर्थे ।
मलाई याद छ त्यो ठूलो ठूलो खुला ठाउँ, सहरको बीचमा टुँडिखेलको ठूलो मैदान र मैले त्यतिबेला सिकेको एक मात्र नेपाली जो मसँग रह्यो ।
काँक्रो खायौं ? कस्तो लाग्यो ? राम्रो लाग्यो राम्रो लाग्यो ।
पछिल्लो नेपाल भ्रमणमा मैले त्यहाँ छायांकन गरेका फिल्म ‘खुदा गवाह’ र ‘महान्’का लागि भएको हो । ती सबैभन्दा रोमाञ्चक थिए । सन् १९५४ को दिनभन्दा नेपाल एकदमै फरक थियो । आफ्नो आधुनिकतासँग विकसित र समृद्ध, तर अझै पनि आफ्नो इतिहास, परम्परा र संस्कृतिको संरक्षण, मानिसहरूको माया, तिनीहरूको आतिथ्य, तिनीहरूले हामीलाई दर्शकहरूलाई दिएका उन्माद र पक्कै पनि हाम्रा फिल्महरुप्रति उनीहरूको माया मलाई याद छन् ।
______________
(साभार चन्द्रमणि गौतमको फेसबुक वालबाट )